منابع مورد استفاده در این درس: ‏ پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه مجید معارف تدوین السنة الشریفه حسین جلالی‏ مقدم? معجم بحار الانوار مهدی راد‏ حیات سیاسی ـ فکری ائمه جعفریان مسند هر یک از ائمه آقای عطاردی چکید? درس:‏ تاریخ حدیث شیعه از چه زمانی و از کجا آغاز شد، چه مراحلی را پشت سر نهاد و امروزه در چه مرحله‌ای قرار ‏دارد؟ آیا می‌توان برای حدیث دوران فراز و فرود تصور کرد؟ اهمیت آن چیست و فوائد آن کدام است؟

پاسخ ‏پرسشهای فوق بررسی تاریخ حدیث شیعه را به ارمغان می‌آورد.‏ ‏ در معرفی تاریخ حدیث شیعه می‌گوییم: آشنایی با سیرِ تولّد، رشد و ادوار گوناگون حدیث معصومین را تاریخ ‏حدیث شیعه می‌نامند. در این واحد درسی با فرهنگ و مکتوبات حدیثی هر زمان و روشهای آموزشی ‏معصومین (علیهم السلام) آشنا خواهیم شد. ‏

‏ با نگاهی اجمالی به حدیث شیعه درمی‌یابیم که بزرگان شیعه، حتی در عصر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و ‏آله)، حدیث شیعه را به نگارش درمی‌آورده و مکتوبات حدیثی را برای آیندگان به ارث می‌گذارده‌اند. پس از ‏رحلت پیامبر (صلی الله علیه و آله) ائم? معصومین (علیهم السلام) در دور? منع تدوین حدیث، که توسط خلفا ‏صورت گرفت (100 سال اول تاریخ اسلام)، بر خلاف جوّ حاکم بر جامعه بر نوشتن و ثبت احادیث اصرار ‏می‌ورزیدند و هم اکنون نگاشته‌هایی از ایشان و شاگردانشان در دست است.‏ ‏ بسیاری از احادیث پیامبر (صلی الله علیه و آله) توسط حضرت علی (علیه السلام)، که راوی اصلی و ‏نزدیک‌ترین شخصیت به ایشان است، به دست ما رسیده است. علاوه بر این خطبه‌ها (سخنان) و نامه‌های ‏امام به کارگزارانشان مجموع? بزرگی از معارف است که اکنون در اختیار شیعیان قرار دارد.‏

‏ در دوران امام حسن، امام حسین و امام سجاد (علیهم السلام) مردم به خاطر جبر زمانه و سیطر? حکومت ‏بر آحاد جامعه رغبت زیادی به نقل حدیث از این سه امامِ همام نشان نمی‌دادند؛ بنابراین میراث حدیثی این ‏سه امام نسبت به سایر ائمه کم‌تر است.‏ ‏ دوران امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) را در تاریخ حدیث شیعه دوران طلایی حدیث نام نهاده‌اند. در ‏این دوران فرصتهای نابی پدید آمد که این دو امام بزرگوار بتوانند احادیث نبوی را در سطح وسیعی از جامع? ‏اسلامی، حتی در میان اهل سنت، انتشار داده و معارف ناب شیعی را به اصحاب خاص خود انتقال دهند. بدین ‏سبب احادیث صادقین (علیهما السلام) بیش از سایر ائمه در دسترس ما قرار دارد.‏ ‏ در دوران ائم? پس از امام صادق (علیه السلام) با مکتوبات حدیثی ائمه مواجه می‌شویم که در دوره‌های ‏پیشین کمتر وجود داشته است. همچنین در این دوران تکاپو، فعالیتها و جوش و خروش اصحاب ائمه در ‏نگارش و تدوین احادیث جایگاه ویژه‌ای دارد.