با
رشد فوتبال به عنوان یک صنعت در دهه‌های اخیر و سرمایه‌گذاری‌های هنگفت در
بازار بزرگ این ورزش، باشگاه‌ها نیز همانند سایر بنگاه‌های تجاری، در معرض
همان تلاطم‌های بازار‌های مالی جهان قرار می‌گیرند. بحران مالی اخیر جهان
نیز در برابر فوتبال، به خصوص در کشورهای پیشرو، استثنا قائل نخواهد شد.

به گفته کارشناسان اقتصادی بحران مالی می‌تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر فوتبال اثر بگذارد.

تاثیر
مستقیم موقعی ممکن است که باشگاه از بازار سرمایه پول قرض گرفته باشد، به
عنوان مثال دریافت وام برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها مانند استادیوم.

با
توجه به بحران فعلی، این کار ممکن است دشوارتر شود، یا با یک نرخ بهره
بالاتر صورت گیرد؛ مشکلی که کشور آفریقای جنوبی، میزبان جام جهانی 2010
نیز با آن مواجه است.

به گفته دنی جردن
رییس کمیته برگزاری جام جهانی 2010، به دنبال بحران مالی جهان، تامین مالی
پروژه‌های ساخت و ساز و اقدامات زیربنایی حالا "بزرگ‌ترین چالش" پیش روی
آنهاست. به گفته هورست اشمیت، خزانه‌دار فدراسیون فوتبال آلمان و مشاور
ویژه فیفا در جام جهانی 2010، افزایش قیمت آهن و سیمان می‌تواند برای این
پروژه‌ها در آفریقای جنوبی دردسرساز شود و باید سیستم‌های نظارتی و
اقدامات کنترل‌کننده‌ای در نظر گرفته‌ شوند.

شکل دیگر تاثیر مستقیم رکود اقتصادی، می‌تواند خود را در کاهش درآمدها از محل فروش حق پخش تلویزیونی نشان دهد.

هواداران فقیرتر، فوتبال ضعیف تر

در
شرایط رکود اقتصادی امکان کاهش مشتری و حتی ورشکستگی شبکه‌های تلویزیونی
وجود دارد که منجر به کاهش مبلغ پیشنهادی آنها و به تبع آن کاهش درآمد
باشگاه‌ها می‌شود.

بحران در بازار‌های مالی
به شکل غیرمستقیم هم بر باشگاه‌ها اثرگذار است. کاهش قدرت خرید هواداران
(مصرف‌کنندگان)، یکی از پیامد‌های بحران مالی است که روی درآمدزایی
باشگاه‌ها تاثیر می‌گذارد.

به عقیده
کارشناسان، در چنین شرایطی همه با احتیاط بیشتر پول خرج می‌کنند و به
دنبال راه هایی جدید برای پس‌انداز هستند. در این صورت مخارج مربوط به
اوقات فراغت، از جمله هواداری در فوتبال، ممکن است اولین بخشی باشد که
مصرف‌کننده در آن صرفه‌حویی می‌کند.

این
ممکن است باعث کاهش درآمد باشگاه از محل فروش اقلام تجاری هواداری و کاهش
فروش بلیت شود. از سوی دیگر، کاهش قدرت خرید باعث کاهش تعداد مشتریان
شبکه‌های پولی تلویزیونی می‌شود که عمدتاً صاحبان اصلی حقوق پخش تلویزیونی
لیگ‌های بزرگ هستند، و این باز روی درآمد باشگاه‌ها از محل فروش حق پخش
اثر می‌گذارد.

بحران مالی برای
باشگاه‌هایی که در مالکیت اشخاص هستند نیز می‌تواند یک تهدید باشد. در این
صورت، از آنجا که سرمایه باشگاه از ثروت شخصی این افراد حاصل می‌شود، اگر
مشکلی پیش بیاید، فوتبال اولین قربانی خواهد بود.

این نوع مالکیت بیشتر در ایتالیا و انگلستان وجود دارد.

در
میان چهار لیگ بزرگ فوتبال جهان، به نظر می‌رسد بحران اقتصادی اخیر برای
لیگ برتر انگلستان و سری A ایتالیا، به دلیل ساختار متفاوت‌شان، تهدید
بزرگ‌تری نسبت به بوندس‌لیگای آلمان و لالیگای اسپانیا باشد.

انگلستان در تنگنا

در
لیگ برتر انگلستان، به دلیل قوانین آزادی که دارد، سرمایه‌گذاری‌های زیادی
در سال‌های اخیر انجام شده است. به همین خاطر هم بحران مالی بیشتر از سایر
کشورها دامن لیگ این کشور را گرفته است.

در
پی این سرمایه‌گذاری‌ها و خریداری باشگاه‌ها با سرمایه‌های شخصی، بدهی‌های
سنگینی به بار آمده که حالا در بحران مالی عواقب‌شان مشهودتر به نظر
می‌رسد. در واقع با این بحران بود که توجه سران فوتبال جهان به مسائلی چون
بدهی و نوع مالکیت باشگاه‌ها جلب شد.

اخیرا
دیوید تریسمن رییس فدراسیون فوتبال انگلستان اعلام کرد که بدهی باشگاه‌های
انگلیسی به حدود سه میلیارد پوند رسیده که یک سوم آن، حدود 950 میلیون
پوند به منچستر یونایتد، چلسی، آرسنال و لیورپول، چهار باشگاه بزرگ این
کشور مربوط است.

این رشدی 12 درصدی در بدهی‌ها را نشان می‌دهد.

به
دنبال آن، دیوید تیلر دبیر کل اتحادیه فوتبال اروپا در لندن هشدار داد
باشگاه‌هایی که بدهی‌های سنگین دارند، از شرکت در رقابت‌های اروپایی محروم
خواهند شد. او گفت که یوفا مشغول تنظیم مقررات مالی مشخصی برای
باشگاه‌هاست تا آنها را وادار کند که منابع مالی خود را درست مدیریت کنند
و بقای خود را به خطر نیندازند.

اما به
اعتقاد کارشناسان، برای بررسی وضعیت مالی باشگاه‌ها و اعطای مجوز حضور در
رقابت‌های اروپایی توسط یوفا، مکانیسم دقیقی باید طراحی شود که نوع
بدهی‌ها و توان باشگاه در بازپرداخت آنها را در نظر بگیرد. به عنوان مثال،
میان بدهی‌ باشگاه‌های آرسنال و چلسی با بدهی‌های منچستر یونایتد و لیوپول
تفاوت است.

تقریباً کل بدهی 170 میلیون
دلاری چلسی، به رومن آبراموویچ مالک باشگاه برمی‌گردد که در بازیکنان گران
قیمت سرمایه‌گذاری کرده است، و این وضعیت همانند آن است که شخصی به خودش
بدهکار باشد.

بدهی 550 میلیون دلاری
آرسنال نیز عمدتاً به دلیل ساخت استادیوم جدیدش است که یک دارایی ملموس
محسوب می‌شود. این نوع بدهی نیز نباید مد نظر قرار بگیرد.

منچستریونایتد و لیورپول؛ نگران تر

مشکل اصلی، بدهی باشگاه‌هایی چون منچستر یونایتد و لیورپول است.

این
بدهی‌ها بیشتر به این خاطر حاصل شده‌اند که افرادی که باشگاه را
خریده‌اند، پول زیادی برای این کار قرض کرده‌ و بدهی را روی دوش باشگاه یا
یک شرکت وابسته به باشگاه که تامین منابع مالی باشگاه را بعهده دارد،
گذاشته‌اند.

این بدهی برای خرید یک دارایی
به وجود نیامده و تنها به خاطر اینکه خانواده گلیزر بتواند منچستر یونایتد
را بخرد، به دست آمده است. حالا باشگاه باید سالانه 60 میلیون دلار برای
بازپرداخت آن هزینه کند.

پرداخت این مبلغ
مادامی که همانند فصل پیش باشگاه سودآور باشد مشکلی پیش نمی‌آورد، اما اگر
این طور نباشد و بحران مالی فعلی روی درآمدهای باشگاه تاثیر بگذارد،
مشکل‌زا خواهد بود.

بدهی باشگاه لیورپول نیز با خریداری آن توسط جورج جیلت و تام هیکس مشابه است.

این
باشگاه به دلیل بحران مالی حتی برنامه‌هایش برای ساخت استادیوم جدید 350
میلیون پوندی‌ خود را نیز فعلاً متوقف کرده است. ریک پری، مدیر عامل
لیورپول اعلام کرد که ساخت این استادیوم تا زمانی که اوضاع بهبود یابد
ادامه نخواهد یافت.

طبق برنامه قرار بود ساخت این استادیوم 60 هزار نفره تا آگوست 2011 تمام شده باشد.

در
این میان این باشگاه قدیمی وست‌هام یونایتد بود که آثار بحران مالی جهانی
را بلافاصله حس کرد. مالک این باشگاه، بیورگولفور گودموندسون ایسلندی‌ست
که رییس و سهامدار عمده "لندس‌بانکی"، دومین بانک بزرگ ایسلند است.

این بانک یکی از بانک‌هایی بود که در ایسلند در پی بحران مالی ورشکستگی خود را اعلام کرد و پس از آن توسط دولت خریداری شد.

با
ملی کردن ?لندس‌بانکی? گودموندسون از ریاست برکنار شد و طبق برآوردها 230
میلیون پوند از دست داد. با این وجود اسگیر فریدگیرسون، نایب رییس باشگاه
در گفتگو با روزنامه ?تایمز? اعلام کرد که گودموندسون سرمایه‌اش را از
باشگاه خارج نخواهد کرد، اما این اتفاقات سرمایه‌گذاری‌های باشگاه در این
فصل را محدود خواهد کرد.

از جانفرانکو
زولا، مدیر و سرمربی تیم خواسته شده تا 10 بازیکن از تیم 34 نفره‌اش کم
کند. البته فریدگیرسون تضمین کرد که بحران اقتصادی کشور ایسلند بر تعهدات
بلندمدت او به وست‌هام تاثیر نخواهد گذاشت.

تهدید بزرگ برای ایتالیا

بحران بین‌المللی مالی، برای باشگاه‌های ایتالیا هم که بدهی‌های سنگینی دارند، می‌تواند اثرات شدیدی داشته باشد.

آدریانو
گالیانی، نایب رییس باشگاه آث میلان چندی پیش گفت که بحران مالی فوتبال
ایتالیا را نیز در امان نخواهد گذاشت و او بیش از هر چیز بابت قرارداد با
اسپانسرها و درآمدهای تلویزیونی نگران است.

بدهی
باشگاه‌های ایتالیا، بیشتر به خاطر ساخت استادیوم‌های جدید به جای
استادیوم‌های قدیمی و فرسوده‌شان است. اما ولخرجی باشگاه‌ها و مالکین
جاه‌طلب‌شان هم در این بدهی‌ها بی‌تاثیر نیستند. همانند آنچه چند سال پیش
در لاتزیو اتفاق افتاد و این باشگاه را تا آستانه ورشکستگی پیش برد.

بر
اساس تحلیلی که به تازگی منتشر شده، باشگاه‌های دسته اولی ایتالیا سالانه
به طور متوسط از اسپانسر اصلی‌شان 3.9 میلیون یورو درآمد کسب می‌کنند.
کوچکترین کاهشی در این درآمد، تاثیر منفی زیادی روی بودجه باشگاه‌ها خواهد
گذاشت.

به ویژه خودروسازان ایتالیا بیش
از سایر صنایع اسپانسر باشگاه‌ها هستند، و آنها از کاهش تقاضا و سفارش خبر
داده‌اند. شاخص سهام سهامداران اصلی مثل فیات برای یوونتوس و موسسه
رسانه‌ای "مدیاست برای آث میلان نیز سقوط کرده است. باشگاه‌های کوچک‌تر
قصد دارند بیشتر از هر چیز در دستمزد بازیکنان صرفه‌‌جویی کنند.

رئال و بارسا، با خیال آسوده

در
لیگ اسپانیا، دو باشگاه بزرگ رئال مادرید و اف‌ث بارسلونا از لحاظ
درآمدزایی با سایر باشگاه‌ها قابل مقایسه نیستند. منابع درآمدی این
باشگاه‌ها هم به گونه‌ای است که اثرات بحران مالی را محدود می‌کند.

رئال مادرید
پردرآمدترین باشگاه جهان، به گفته خوزه آنخل سانچز مدیر عامل باشگاه، به
لطف وضعیت مالی باثباتی که دارد، تحت تاثیر بحران مالی جهانی قرار نگرفته
است.

رئال فصل گذشته سود خالصی بالغ بر 97
میلیون یورو داشت و برای سومین فصل پیاپی در رده‌بندی سالانه‌ای که شرکت
مشاوره "دلوئت" در لندن منتشر می‌کند، به عنوان پردرآمدترین باشگاه جهان
انتخاب شد. قراردادی که رئال با شرکت "مدیاپرو" بابت فروش حق پخش
تلویزیونی مسابقاتش بسته و سالانه 157 میلیون یورو عاید این باشگاه
می‌کند، و همچنین قرارداد با کمپانی آدیداس برای تامین البسه ورزشی تیم،
به این باشگاه اجازه می‌دهد تا این بحران را بدون مشکل حادی پشت سر بگذارد.

بارسلونا،
رقیب رئال نیز وضعیت پایدار مشابهی دارد. این باشگاه نیز برای فروش حقوق
پخش تلویزیونی با شرکت کاتالانی "مدیاپرو" قرارداد بسته است و سالانه تا
سال 2013، 144 میلیون یورو دریافت می‌کند. کمپانی نایک نیز در قراداد
جدیدی که با بارسا بسته است، سالیانه 37 میلیون یورو به این باشگاه
می‌پردازد. این دو قرارداد در مجموع 40 درصد درآمدهای بارسا در بودجه
سالیانه‌اش را تشکیل می‌دهند و در چند سال آینده به باشگاه برای
برنامه‌ریزی امنیت می‌دهند.

بر خلاف این دو
باشگاه بزرگ، برخی دیگر از باشگاه‌های اسپانیا را خطر ورشکستگی تهدید
می‌کند. در این باشگاه‌ها فعالان بخش ساخت و ساز سرمایه‌گذاری کرده‌اند و
از آنجا که این بخش رونق سال‌های گذشته را پشت سر گذاشته و دچار رکود شده،
بقای باشگاه نیز به خطر افتاده است.

بوندس‌لیگا، سالم‌تر از بقیه

بوندس‌لیگای
آلمان، نسبت به سایر لیگ‌ها با خیال راحت‌تری به بحران مالی جهان نگاه
می‌کند. ساختار فوتبال این کشور و منابع درآمدی باشگاه‌ها که پایدارترند،
باعث شده‌اند تا تلاطم‌های بازار مالی تاثیر کمتری بر وضعیت آنها داشته
باشد.

بنا بر تحقیقی که شرکت تحقیقاتی "اشپورت+مارکت" انجام داده است، بخش مالی 14 درصد اسپانسرهای بوندس‌لیگا را تشکیل می‌دهند.

هارتموت
زاستروف، مدیر ?اشپورت+مارکت? به خبرگزاری آلمان گفت که فوتبال آلمان و در
کل ورزش آلمان به بانک‌ها وابسته نیستند. درآمد باشگاه‌های دسته اولی از
محل اسپانسرها در سال گذشته حدود 370 میلیون یورو بود که 50 میلیون آن از
بخش مالی بدست آمد.

به اعتقاد آقای
زاستروف، حتی در صورتی که 50 درصد حامیان از بخش مالی هم بروند، باز مشکل
خاصی پیش نخواهد آمد و به عنوان مثال ممنوعیت تبلیغات الکل برای ورزش
آلمان، تاثیر به مراتب شدیدتری خواهد داشت.

در
آلمان، به دلیل پخش زیاد مسابقات از شبکه‌های آزاد تلویزیونی (Free-TV) که
برای همه قابل مشاهده هستند، درآمد از محل اسپانسرینگ نسبت به سایر لیگ‌ها
سهم بیشتری در کل درآمدها دارند. ضمن اینکه بوندس‌لیگا با متوسط حدود 40
هزار تماشاگر در هر بازی، پرتماشاچی‌ترین لیگ اروپاست و از این لحاظ هم
درآمد پایداری دارد.

از نظر آقای زاستروف،
بحران مالی یک اثر معکوس هم می‌تواند داشته باشد. او معتقد است که بانک‌ها
حالا قاعدتاً باید با بازاریابی خوب مشتریان‌شان را وادارند تا بیشتر
پس‌انداز کنند. برای همین اسپانسرینگ در فوتبال و ورزش در کوتاه‌مدت و
همین طور بلندمدت همچنان نقشی مرکزی در آمیخته بازاریابی بانک‌ها خواهد
داشت.