ایسنا: مهناز افشار گفت: سخت است وقتی صدا دوربین حرکت گفته می‌شود، آدم خودش را بازی کند.

این بازیگر سینما هم درباره‌ی اولین تجربه‌ی همکاری با ابراهیم حاتمی‌کیا گفت: ابتدا که برای این کار دعوت شدم، با خودخواهی کامل به آقای حاتمی‌کیا گفتم: کاش شما از همان فیلم‌های جنگی می‌ساختید و من قهرمان فیلم‌های شما بودم.

او ادامه داد: واقعا صادقانه اعتراف می‌کنم از این همکاری بسیار لذت بردم. صحنه‌های بسیارسختی در اپیزود شیدا داشتیم، ولی آن‌قدر عاشقانه کار می‌کردم که این سختی را احساس نکردم. هنوز هم که روبه‌روی شما نشستم از این تجربه بسیار راضی هستم. خیلی‌ها می‌گویند من در این فیلم بازی نکردم، اما باید بگویم این نقش سختی است که وقتی صدا دوربین حرکت گفته می‌شود، آدم خودش را بازی بکند.

افشار ادامه داد: من 13 -14 سال است که دارم کار می‌کنم و دوسه سال است که تا حدودی احساس می‌کنم که بازیگر شدم و تازه می‌خواهم خودم را تثیبت کنم. این نظر شخصی مهناز افشار در رابطه با خودش است و «شیدا» فیلم «دعوت» هم در این ده سال که بازیگر بوده است، احساس می‌کند موقعیتی برایش ایجاد شده است که می‌تواند خودش را ثابت بکند.

در ادامه‌ی این نشست خبری حاتمی کیا در پاسخ به این سوال که اغلب شخصیت‌های فیلم «دعوت» افراد تحصیلکرد‌ه‌ای هستند که می‌توانند از باردارشدن جلوگیری کنند، پاسخ داد: خیلی از افراد هستند که با توجه به دانشی که دارند نمی‌توانند از این مسئله جلوگیری کنند.

چیستا یثربی هم توضیحاتی در این زمینه داد.

حاتمی‌کیا: هیچ وقت منتقدان نتوانستند مرا شکل بدهند

ابراهیم حاتمی‌کیا در پاسخ به سوال یکی از خبرنگارانی مبنی بر اینکه «دعوت» فیلم شما نیست، مطرح کرد: همیشه احساس می‌کردم باید یک فاصله‌ای به شکل یک حریم بین من و منتقد باشد، که هم منتقد آزاد باشد که حرف‌های خودش را بزند و من هم آزاد باشم تصمیمات خودم را بگیرم.

سه دهه دارم در این عرصه‌ کار می‌کنم و واقعیت این است که در دنیایی کار می‌کنم که کاملا دنیای فردی خودم بوده و هست و طبیعتا با این شرایط منتقد نمی‌توانست و نمی‌تواند به من کمک بکند. پس من زاییده‌ی شکل‌گیری دوستان منتقد نیستم و هیچ‌وقت آن‌ها نتوانستند مرا شکل بدهند. در حالیکه متاسفانه خیلی از کارگردان‌ها جریاناتی که از طرف منتقدین برای آنها ایجاد می‌شد را پشتوانه‌ی کارهای بعدی خود کردند و شکست هم خوردند، اما این اتفاق برای من نیافتاد تا چشم باز کردم، دیدم خیلی از تماشاگران با کارهای من ارتباط دارند.

او توضیح داد: فیلمی مثل «مهاجر» که برای من فیلم عزیزی است، خیلی مخاطب عام با آن ارتباط برقرار نکرد اما فیلم «کرخه تا راین» مرا بین مردم شناساند که اتفاقا منتقدین نسبت به آن خیلی نظر نداشتند و همین‌طور در فیلم‌های دیگرم، به خاطر همین این طوفان‌ها که می‌آید و می‌رود خیلی برای من تأثیر نگذاشت که بخواهم منتظر باشم، ببینم که چه اتفاقی می‌افتد.

متاسفانه هنوز سردار سینمای جنگ من تعبیر می‌شوم

کارگردان موج مرده تصریح کرد: من 13 فیلم درباره‌ی جنگ و لایه‌های مختلف آن ساختم. اما متأسفم هرسال که می‌شود، هنوز سردار سینمای جنگ من تعبیر می‌شوم. در حالیکه دو دهه از جنگ می‌گذرد و هنوز متأسفانه فیلم‌سازی که که پررنگ‌تر از اسم من باشد نیست. وقتی می‌بینم که محمدعلی باشه‌آهنگر می‌آید و «فرزند خاک» را می‌سازد ویک نفس تازه می‌آورد، واقعا خوشحال می‌شوم.

او گفت: خوشحال می‌شویم، نسل جدید هم بیاید و نگاه تازه‌ی خودش را بیاورد. چون ما در یک دورانی آن حرف‌ها را زدیم و ما به آن دوران تعلق داشتیم و حالا همان آدمی که اون فیلم‌ها را ساخت و در آن زمان تکفیر هم ‌شد، الآن آمده «دعوت» را می‌سازد.

فیلم «دعوت» آشکارا رنگ‌ و بوی مرا دارد

حاتمی‌کیا افزود: «دعوت» حس شخصی من است. فیلم «دعوت» آشکارا رنگ و بوی مرا دارد و در نوع گزینش و نگاهی که در کار هست، راستش را بخواهید نمی‌توانم تکیه بکنم به قلم بعضی از دوستان. چون معتقدم برخی اوقات دوستان منتقد، کور به سینما می‌روند.

وقتی منتقدی در نقد‌هایش اشاره می‌کند که فیلم در اپیزود دوم افت و سقوط می‌کند، مفهوم‌اش این است که تماشاگر باید از سینما برود، درحالی که اینگونه نیست، بروید و در سینما ببیند که تماشاگر تا آخر می‌نشیند و فیلم را می‌بیند.

رابطه‌ی منتقد با مردم قطع شده است

او در عین حال گفت: اگر منتقد از فیلم تبلیغ هم بکند، فیلم فروش نمی‌کند. چون رابطه منتقد با مردم قطع شده است. یک تلقی این روزها این است که فیلم به خاطر این که هنرپیشه داره دارد فروش می‌کند، در حالیکه ما شاهد بودیم برخی از فیلم‌ها کلی هنرپیشه داشتند، اما نفروختند. پس اینجا معلوم می‌شود که مضمون، تماشاچی را به سینما می‌آورد.

حاتمی‌کیا در عین حال تاکید کرد که؛ من این توضیحات را نمی‌دهم که بگویم فیلم «دعوت»، فیلم کاملی است. بلکه توضیح من بابت آن قلم‌هایی است که نفسانی می‌نویسند و نفسانیت‌شان بیش از آن است که بخواهند باری از دوش این جامعه بردارند.

متأسفانه من با این قلم مشکل دارم. اگر آن قلم بردارد و تحلیل بکند بارها شده که از آن منتقد تشکر هم کردم، چون حس کردم، قلم، قلم غرض‌ورزی نیست.

چرا دعوت را از من جدا می‌کنید؟!

هیچ کس حق ندارد به هنرمند بگویید آن‌طور که می‌گویم نگاه بکن

او همچنین دوباره‌ تاکید کرد: «دعوت» متعلق به خودم است و اصلا از من جدا نیست، چرا از من جدا می‌کنید؟!

اولا من هنرمند هستم و حق دارم هر چی می‌خواهم انتخاب بکنم. هیچ کس حق ندارد به هنرمند بگویید آن‌طور که می‌گویم نگاه بکن. آن کاری که برخی از دوستان قلم به دست می‌کنند، توهین به حوزه‌ی هنر است. من حق دارم هر جور که می‌خواهم تصمیم بگیرم . این موضوع را از عقبه جامعه‌ام گرفته‌ام که من به هر کجا که بخواهم بتوانم سرک بکشم و حرف خودم را بزنم. چه کسی گفته است که من باید آنگونه که دیگران می‌بینند، ببینم.

نسل جنگ الان چی می‌خواهد بگوید، من «آژانس شیشه‌ای» سال 74 را الان ، برای چی بسازم؟! الان که دیگه «آژانس شیشه‌ای» نمی‌خواهد، اتفاق افتاده است.

نسل جدید اگر تحمل ایجاد بشود، مطمئن باشید درباره‌ی جنگ حرف‌های جدیدی دارد

او با اعتقاد بر اینکه، نسل جدید باید وارد سینمای جنگ بشود، ادامه داد: اتفاقا بچه‌های جدید که دارند وارد می‌شوند، بیایند نوع دیگری از جنگ را ببینند. البته امیدوارم دامنه‌ی تحمل این اجازه را بدهد که این نسل بتواند درباره‌ی جنگی که پدرانشان کردند، سخن بگوید. به هرحال اگر این تحمل ایجاد بشود، مطمئن باشید حرف‌های تازه گفته می‌شود.

سینمای جنگ پُر از حرف‌های گفتنی است و درام در آنجا پُر است. منتهی باید ببینم چه کسی از چه منظری وارد می‌شود که بتوان از آن حرف تازه‌ای دربیاورد.

کارگردان «کرخه تا راین» در پاسخ به اینکه نسل جدید چه دیدگاهی نسبت به جنگ دارد، گفت: راستش را بخواهید به نظرم این نسل نقد دارد. من اعتقاد دارم جریانی که در نسل جدید هست نوع دیگری داره نگاه می‌کند، همان‌طور که نسبت به مذهب، آرمان و ایدئولوژی نوع دیگری نگاه می‌کند.

او معتقد است: دوران روایت فتح و بحث نوستالژیک در مورد جنگ تمام شده است و آن نسل نوستالوژی الان حرفی برای گفتن ندارد.

در ادامه‌ی این نشست، حاتمی‌کیا با پذیرش اینکه برخی از اپیزودها را مخاطب بیشتر دوست دارد و برخی را کمتر، ادامه داد: فقط اشتباه و اشکالی میان من و خانم یثربی اتفاق افتاد و آنهم انتخاب لهجه‌ی بازیگر فیلم بود. یعنی وقت آن راه را رفتیم، مثل اتوبانی بود که دیگر نمی‌توانستیم برگردیم و عملا تمام قدرت بازیگر زیر این موضوع گم شد. قدرت قصه‌ گم شد. این قصه قصه‌ی قشنگی است و من همچنان از آن دفاع می‌کنم منتهی گیری پیدا کرد این بود که وجود این لهجه که همراه خودش منش خاصی از تکنیک بازیگری می‌آورد و میزانسن‌های خودش را می‌طلبید، ناگهان به همه‌ی قصه‌ی ما رنگ پاشید و گرنه قدرت آقای فروتن غیر قابل کتمان است. معتقدم تکنیک و قصه‌ی این اپیزود جزو بهترین‌ها بوده است.

برای من دیکتاتورهای مهربان نباشید!

کارگردان «دعوت» از منتقدانی که اصرار دارند حرف‌های خود را دلسوزانه دیکته کنند، به عنوان دیکتاتورهای مهربان نام برد و گفت: برای من دیکتاتورهای مهربان نباشید!

او ادامه داد: بنده به‌عنوان فردی که دیکته‌های نوشته شده‌ی واضحی دارم و به احترام آن کارهایی که تاکنون انجام دادم، حق انتخاب ندارم؟! این چه دیکتاوری که وجود دارد، شما یک دیکتاتورهای کاملا مهربان هستید که تصمیم می‌گیرید آن‌طور که خودتان می‌خواهید ما را تعریف بکنید.

همان‌طور که بر سر «به نام پدر» می‌گفتند، چون حاتمی‌کیا بر سر فیلم «به رنگ ارغوان» کتک خورد ـ به زعم خودتان ـ یک فیلم بی‌بو خاصیت مثل «به نام پدر» ساخت.

من حاضر نیستم پشت مخاطب بایستم

او ادامه داد: من ابراهیم حاتمی‌کیا «دعوت» را ساخته‌ام، من انسان هستم و حق انتخاب دارم. من حاضر نیستم پشت مخاطب بایستم، جلوتر از مخاطب هستم. قرار نیست آن‌طور که او دوست دارد من همیشه یا همان شکل ظاهر بشوم. اتفاقا تمام تلاش خود را انجام می‌دهم که این قواعد را به هم بزنم.

فیلم «کرخه تا راین» راساختم و وقتی داشتم فیلم «خاکستر سبز» را می‌ساختم، می‌دانستم مخاطبی که با «کرخه تا راین» ارتباط برقرار کرده است، الان توقعی داره و اصلا دوست ندارد از من «خاکستر سبز» ببیند. دم در سینما می‌خواستم بایستم و فریاد بزنم آقایانی که دارید می‌آیید، اگر به خاطره «کرخه تا راین» می‌خواهید بیاید، نیاید، فیلم من «کرخه تا راین» نیست.

او گفت: سعی می‌کنم آدمی باشم که در حوزه‌های مختلف وارد می‌شوم. منتهی ممکن در ذهن شما اینگونه باشد که حاتمی‌کیا باید برندگی‌اش به هر جا می‌رسد یک زخمه‌ای بزند. در حالیکه من نمی‌خواهم بزنم. الان تصمیم گرفتم، نزنم. حالا شما می‌گویید من این حق تصمیم را ندارم چون مردم مرا اینگونه دوست دارند، اگر اینگونه بخواهم رفتار بکنم سقوط می‌کنم.

کیوان مقدم و طراحی صحنه و لباس «دعوت»

کیوان مقدم هم به عنوان طراح صحنه و لباس کار با توجه به موضوع فیلم مطرح کرد: ابتدا تصور می‌کردم شاید یک طراح زن بهتر بتواند مطب زنان، زایمان و غیره را که تا به حال ندیده بوده‌ام را طراحی بکند.

من در این فیلم به اندازه‌ی، شش فیلم سینمایی کار کردم و شخصیت‌های هر اپیزود متفاوت بودند و تمام این موضوعات را من باید در یک ماه آماده می‌کردم و یک ماه وقتی و فرصت مناسبی برای یک طراح نیست تا بتواند راجع به یک موضوع زنان تحقیق کند. ولی با همراهی و کمک ابراهیم حاتمی‌کیا این اتفاق افتاد.

وی همچنین به بخش‌های جلوه‌های ویژه اشاره کرد و به صحنه‌های «برف» در فیلم دعوت و گفت:‌ در شرایطی که تکنیک درآوردن برف در ایران بسیار سخت است، همکاران ما این کار را به خوبی انجام دادند.

در ادامه محمد پیرهادی تهیه کننده این فیلم در پاسخ به اعتراض‌هایی که بعضا سازمانهای خصوصی به این فیلم داشتند، پاسخ داد: استقبال گسترده‌ی مردم آنقدر پررنگ است که ما تنها اصرار داریم که منتظر قدم‌های مردم برای دیدن کار باشیم و این‌ اعتراض‌ها خیلی قابل اهمیت نیست.

حاتمی‌کیا هم توضیح داد: ما از همین جا می‌گوییم که برای تبلیغ فیلم نیازی به اعتراض به خود یا داغ کردن بازار نداریم.

این کارگردان همچنین در پاسخ به این پرسش که فکر می‌کرد اینقدر فیلم خوب فروش بکند،‌گفت: هنوزهم تنم می لرزد با وجود وضعیت بد سالن‌ها تاکنون مخاطبان آمده است و آنچه برای من مهم است احترام به مخاطب در سینماست.

در پایان تهیه کننده درباره تبلیغات و بیلبردهای شهرداری توضیح داد: مشارکت شهرداری بعد از ساختن فیلم دعوت» بوده است و این فیلم تنها فیلمی است که برخلاف ادعای برخی از دوستان بیلبورد تبلیغاتی در سطح شهر ندارد.

در حاشیه و حرفهای جامانده

ابراهیم حاتمی‌کیا: من حق دارم از جو‌ب‌هایی حرف بزنم که بعضی وقتها به خاطره جنین‌هایی که در آنها هست، گیر کرده است. این کفار نعمتی که داره در جامعه ما رخ می‌دهد. به نظرم این همان حرف‌هایی که از جنگی آوردم.

حاتمی‌کیا: این فیلم پنج قصه است، ریسک بالاتر از این نمی‌تواند در فیلم‌سازی باشد که بیایم پنج قصه را قطعه قطعه کنار هم بگذارم و تماشگر گریزپا از این سینما، بیاید فیلم را ببیند.

پیرهادی درباره‌ی استفاده از عکس خارج از فیلم از محمدرضا فروتن در پوسترها هم پاسخ داد: بر سر کار، عکس‌هایی که از بچه‌ها گرفتیم عکس‌های خوبی نبود، پس مجبور شدیم دوباره عکس بگیریم. اما آقای فروتن بعد از فیلم «دعوت» بلافاصله بر سر کار دیگری رفت، بنابراین مجبور شدیم چهره‌ی دیگری را از فروتن انتخاب بکنیم.

حاتمی‌کیا: بنده در مورد تیزرها و پوسترهای فیلم هیچ دخالتی نداشتم.

حاتمی‌کیا: چه خوب که ده‌نمکی نقطه‌ی کور سینمای جنگ را دید و اینقدر مخاطب جذب کرد. از این جهت باید تبریک گفت.

کارگردان «دعوت» خبر داد که؛ بزودی دی وی دی فیلم «دعوت» به علاوه بخش‌های حذف شده را آماده‌ی نمایش و عرضه خواهد کرد.

حاتمی‌کیا نسبت به آغاز اکران فیلم در یک سینما آفریقا گلایه‌ کرد و گفت: این موضوع برای من جای حرف دارد که صنف مرا تنبیه کرد. مطمئنم اگر صنف به جای فیلم حاتمی‌کیا که در دفتر «حک فیلم» ساخته شده، قرار بود، فیلم آقای ایکس را اکران بکند، این‌گونه برخورد نمی‌کرد و این تنبیه که یک سینما در اختیار آن باشد و شروع تبلیغاتی آن را پنجر بکند، اتفاق نمی‌افتاد.