زیبایی های آسمان شب از 9 تا 15 فروردین

چگونه قطب جنوب جغرافیایی را بیابیم؟

نیمکره شمالی دارای ستاره ای درخشان به عنوان ستاره قطبی است که پیوسته راهنمای منجمان ، دریانوردان ، نقشه برداران و سپاهیان در هرکجای این نیمکره است . ولی در نیمکره جنوبی چنین شرایطی نیست. درآسمان نیمکره جنوبی و درمکانی که محور شمال به جنوب کره زمین امتداد می یابد ، به طور کلی منطقه ای بی ستاره است
البته این طور هم نیست که هیچ ستاره ای در آن حوالی نباشد ، اما ستاره سیگما از صورت فلکی هشتک (اکتان) ازستارگان مقیم این محدوده است که دیدارش با چشم غیر مسلح فقط درتاریکی مطلق میسر می شود و به نام ستاره قطب جنوب خوانده می شود.این ستاره سیگما درصورت فلکی هشتک درفاصله 1,03 درجه ای قطب واقعی جنوب مستقر است و برخلاف ستاره قطب شمال ، از این نزدیک تر به قطب جنوب نمی شود.در چندسال آینده یعنی درسال 2010 فاصله آن به اندازه دودقیقه قوسی دورتر هم می شود.البته درسال 1830 این ستاره درنزدیک ترین فاصله خود به قطب واقعی جنوب در حد 45 دقیقه قوسی بوده است
درحقیقت دهها ستاره دیگر و نزدیکتر به قطب جنوب سماوی درآسمان حضور دارند
ولی مشکل اصلی این است که نمی توان آنها را باچشم غیر مسلح مشاهده کرد.
درخشنده ترین آنها دارای قدر7بوده و بقیه هم کم فروغ ترند
 حال به این موضوع می رسیم که بدون داشتن یک راهنمای روشن درمنطقه ،جنوبی چگونه قطب جنوب را می توان یافت؟دراین موقع ازسال صورت فلکی چلیپا یا صلیب جنوبی درآسمان جنوب شرقی درارتفاع بالا می باشد. با یافتن دوستاره گاما و آلفای این صورت فلکی به عنوان ستارگان راهنما می توان محدوده قطب جنوب فلکی را معین کرد.
فاصله زاویه ای بین ستارگان گاما و آلفای صلیب جنوبی در حدود6درجه می باشد
قطب جنوب آسمان هم درفاصله 27 درجه ای آلفا یعنی چهارو نیم برابر طول بین این دو ستاره قرار گرفته است. به عبارت دیگر این طول معادل اندازه سه مشت انسان
درفاصله دست است. برای راهنمایی شما دراینجا نقشه ای ارائه شده که به کمک آن میتوان به همراه دوربین دوچشمی مکان قطب جنوب را به طور تقریب یافت. (البته بایدتوجه داشت که لازم است نقشه به گونه ای توجیه شود که با موقعیت ستارگان آسمان همخوان باشد). برای مواقعی که صلیب جنوبی درآسمان نیست ، مثلاً حدودماه آبان ، کار تاحدودی مشکل تر می شود. دراین صورت باید ستاره قدر دوم آنکا(Ankaa) از صورت فلکی سیمرغ (عنقا) را به همراه ستاره کم فروغ تری بنام بتای نرمار پیدا کرد .
خطی که آنکا را به بتای نرمار وصل می کند ، اگر به اندازه ی 12 درجه امتداد پیدا کند
(کمی بیشتر از یک مشت) به نزدیکی قطب جنوب خواهد رسید
همان طور که به لحاظ حرکت تقدیمی زمین جایگاه قطب شمال درتغییر است، برای قطب
جنوب هم ، چنین پدیده ای وجود دارد
 

درسال5700 ستاره ای ازصورت فلکی شاه تخته(تیر حمّال) به نام امگا با قدر 3,3 ستاره
قطبی جدید خواهد شد. درسال 7700 ستاره آیوتا ازهمین صورت فلکی عهده دار این
سمت می گردد و به دنبال آن درسال 9000 ستاره درخشان دلتای مَرکَب در اثر پدیده
حرکت تقدیمی جایگاه قطب جنوب را اشغال خواهد نمود
 

 درضمن دراین هفته:
پس از غروب آفتاب ستاره درخشان آبی - سفید سِماک اعزل درآسمان نیمکره شمالی
طلوع می نماید.
 

نویسنده : نسترن سهرابی

منبع : starrysky.ir