آنم که هم اکنون هستم نه آن که باید باشم آنکه باید باشم کسی است
که نیست.......
و بهاری دیگر... و طلوعی دیگر...
آتش در نیستان شهرام ناظری واقعا چیز عجیبی است. موسیقی در کنار صدای شهرام از ابتدا تا انتهایش همچون معشوقی ماورایی دلبری می کند و مصداق « شاهدان گر دلبری زین سان کنند » است. با شروع آواز به شدت ترس به جانم می افتد:
هنگام سپده دم خروس سحری
دانی که چرا همی کند نوحه گری
یعنی که نمودند در آینه ی صبح
کز عمر شبی گذشت و تو بی خبری
آری، دیروز هم تمام شد و امروز فرا رسید و فردا هم فرا خواهد رسید و این ترس هر روز ادامه پیدا می کند و برای من در پایان سال به ترسی بزرگتر تبدیل می شود. اسفند با همه ی معانی و مفاهیم نهفته در نامش برای من و شاید خیلی های دیگر که با باز شدن چشمشان به زیبایی و عشق انگیزه ای دو چندان برای زندگی می یابند مفهوم انتظار را تداعی می کند. همه در تلاش و تکاپویند برای شنیدن بانگ توپ سال تحویل و دیدن بهار. اما اسفند من با اسفند خیلی ها، کمی فرق دارد. هر سال دو روز پیش از طلوع بهار یعنی در بیست و هفتین روز آخرین ماه سال من طلوع می کنم و امروز وارد بیستمین سال زندگیم شده ام. نمی دانم باید به خاطر فرداهای آینده خوشحال باشم یا به خاطر دیروزهای رفته به سوگ بنشینم. اما می دانم که هنوز امیدوارم، به رحمت لایتناهی او. نه فقط من، بلکه همه ی ما. به همین خاطر است که وقتی در قنوت ندای « ربنا اننا سمعنا منادیا ینادی للایمان ان آمنوا بربکم فآمنا » سر می دهیم در ادامه چیزی جز رحمتش طلب نمی کنیم و با چشمانی اشکبار و صدایی لرزان و دلی پر امید می خوانیم: « ربنا فاغفربنا ذنوبنا و کفر عنا سیئاتنا و توفنا مع الابرار » که همه امیدواریم. امیدواریم آتشی از دور نشانمان دهند و وقتی به سویش رفتیم ما را بخوانند: « انی انا ربک فاخلع نعلیک انک بالواد المقدس طوی ». کجاست این آتش؟ نوری نیست؟ هست اما چشمان خسته ی من آن را نمی بیند. با این چشم ها چه فیلم ها که ندیده ام، چه شب ها که اشک نریخته ام، وای چشمانم...
چشمانم آن قدر زشتی دیده و به دیدنشان عادت کرده اند که کوچکترین زیبایی رام و آرامشان می کند. چرا؟ چرا تن به این ذلت داده ام؟ مگر نه این که من با این چشم ها « راننده تاکسی » ها دیده ام؟ « پدرخوانده » ها دیده ام؟ پس چرا چشمانم جوش و خروششان را از دست داده اند؟ چرا نور و نوایشان را از دست داده اند؟ چرا آتش ها را نمی بینم؟ بعضی مواقع ترس بزرگتری به سراغم می آید: نکند آتش را می بینم و صدای انی انا ربک را می شنوم اما بی تفاوت از کنارش می گذرم؟ به خود تلنگری می زنم: « زبونتو گاز بگیر... ذلیل مرده! این حرف ها چیه می زنی؟ ». مرا چه شده است؟ چرا این گونه حرف می زنم؟ در روز تولدم... وای خدایا! یک سال دیگر گذشت. بار دیگر بهار آمد. کمکم کن وقتی یا مقلب القلوب و الابصار می خوانم چشم هایم آتش تو را بجوید و قلبم منتظر در آوردن کفش هایش باشد. کمکم کن وقتی یا مدبر اللیل و النهار می خوانم روزهایم به تدبیر تو نوروز شود. کمکم کن وقتی یا محول الحول و الاحوال می خوانم حالم با دیدن آتشت عوض شود. کمکم کن وقتی حول حالنا الی احسن الحال می خوانم عاشقانه به سوی آتش بدوم. سفره ای باز است و هفت سینش به راه. می روم آینه بیاورم. قرآن کجاست؟ دیوان حافظ کو؟
در خرابات مغان نور خدا می بینم
وین عجب بین که چه نوری ز کجا می بینم
سال 85 هم گذشت. با همه ی بیم و امیدهایش. روز از نو، روزی از نو. باز هم می دوم؟ خدا را چه دیدی؟ شاید ملک سلیمان را به من هم ارزانی دارند که دانته در بخش بهشت کمدی الهی می گوید جرقه ای کوچک آتشی عظیم پدید می آورد. این قدرت انسان است که شمعش می شود جرقه اش و آتش می گیرد و شمع شب تار خیلی ها را روشن می کند و آن خیلی ها هم شمعشان می شود جرقه شان و... این سریال تا همیشه ادامه می یابد و به قول تاگور هر کودکی با این نوید به دنیا می آید که خدا هنوز از انسان نومید نیست. می بینید؟ خود خدا هم امیدوار است.
و هر ثانیه که می گذرد یک قدم به مرگ نزدیک می شوم. روزها می گذرد، ماه ها و سال ها. تا مرگ چند قدم مانده است؟ آن قدر وقت هست که بتوانم پاسخ سوالاتم را بیابم؟ از آن بی خبری نجات یابم؟ نمی دانم. همین قدر می دانم که سالی واقعا نو و پر برکت در انتظار ماست. با این امید سال نو را به شما تبریک می گویم.
ز کوی یار می آید نسیم باد نوروزی
از این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی
آسمانتان آبی، دره تان سرسبز، سالتان بهاری و ... تولدم مبارک باد!
« می گن وقتی انسان می میره درست 21 گرم از وزنش کم می شه... این 21 گرم چه رمزی در خودش داره؟... چه چیزی رها می شه؟... کی باید به لحظه ی رهایی برسیم؟... چه بخشی از ما با اون می ره؟... چه چیزی باقی می مونه؟... چه چیزی باقی می مونه؟... 21 گرم... وزن چند تا سکه ی 5 سنتیه... وزن یک گنجشک مگس خواره یا یه تیکه شکلات... اصلا وزن 21 گرم چه قدره؟... 21 گرم»
در تاریخ سینمایمان هیچ کس را به یاد نمی آورم که همچون مسعود کیمیایی قربانی شاهکارهایش شده باشد. بسیاری از آثار قدرتمندش زیر سایه ی قیصر و گوزن ها رنگ می بازند و این نهایت بی انصافی است در حالی که بدترین آثارش حداقل از لحاظ ساخت با بهترین فیلم های سینمای ما برابری می کنند. امروز با رئیس مواجهیم. اما بیایید قبل از این که برای رئیس حکم صادر کنیم یک بار دیگر فیلم را ببینیم. اما این بار چشم دل باز کنیم و جور دیگر ببینیم؛ فارغ از خاطره ی خوش قیصر و خاطره ی بد سربازهای جمعه. خودی خود را به فیلم بسپاریم که هر جا می خواهد ما را ببرد. به دور از تعصب های افراطی قضاوت کنیم و به هنگام دیدن فیلم اجازه ندهیم عناصر فرامتنی نگاهمان را آلوده کند...
ادامه را در سینمای ما بخوانید.
بزرگان در قاب جادو
لادن بهبودی
روزنامه ی همشهری، پنج شنبه 24 اسفند 1385، شماره ی 4230
تعطیلات نوروزی پربینده ترین روزهای رسانه ی ملی در سال به شمار می آید، نمایش جنگ ها و سریال های نمایشی یک طرف و نمایش فیلم های سینمایی از یک طرف. پخش حداقل پنج فیلم سینمایی در روز از شبکه های سیما که با در نظر گرفتن تکرار فیلم ها در ساعات نیمه شب به 8 فیلم نیز می رسد، خود نشان دهنده ی اهمیت فیلم های سینمایی و همچنین استقبال مردم از فیلم ها در ایام نوروز است. آن چه تا کنون مشخص شد، امسال شاهد پخش حدود 100 فیلم سینمایی خواهیم بود که در نوع خود یک رکورد به شمار می آید. همچن سال های گذشته فیلم های ایرانی در اقلیت هستند. هر شبکه تلویزیونی حداقل دو فیلم ایرانی را نمایش خواهد داد که همه ی آن ها برای نخستین بار از سیما پخش می شود. شبکه ی یک، دو فیلم با موضوع معناگرا را برای پخش انتخاب کرده است: « اینجا چراغی روشن است » ( رضا میر کریمی ) و « وقتی همه خواب بودند » ( فریدون حسن پور ) و شبکه ی دو آخرین ساخته ی مجد مجیدی، « بید مجنون » و « مجردها » کاری از اصغر هاشمی را پخش خواهد کرد. در بید مجنون شاهد بازی تحسین برانگیز پرویز پرستویی هستیم و شبکه سه قرار است در روز اول فروردین، « چند می گیری گریه کنی؟ » کاری از شاهد احمدلو با بازی زنده یاد منوچهر نوذری را نمایش دهد. همچنین آخرین اثر سینمایی ابراهیم حاتمی کیا، « به نام پدر » که همچون بیشتر آثار این فیلمساز به جنگ تحمیلی می پردازد نیز از شبکه سه سیما پخش خواهد شد. « باغ های کندلوس » ( ایرج کریمی ) و « یک بوس کوچولو » ( بهمن فرمان آرا ) نیز از شبکه چهار پخش خواهد شد. « باغ های کندلوس » قرار بود نوروز گذشته از تلویزیون پخش شود که به دلیل تاخیر در اکران آن پخش نشد و « یک بوس کوچولو » نیز از فیلم هایی بود که در ایام دهه ی فجر خبر پخش آن از شبکه ی چهار منتشر شد، اما این فیلم نیز تا کنون از سیما پخش نشده است. شبکه پنج ا شبکه تهران چهار فیلم ارانی « زیارت »، « قتل آن لاین » ( مسعود آب پرور )، « زن بدلی » ( مهرداد میرفلاح ) و « چکمه های استالین » را نمایش خواهد داد. از دو بازیگر سرشناس سینما دو فیلم سینمایی را شاهد خواهیم بود: پرویز پرستویی با فیلم « بید مجنون » و « به نام پدر » و محمد رضا فروتن با « وقتی همه خواب بودند » و « مجردها ». در میان فیلم ها خارجی تنوع در موضوع و همچنین کشورهای تولید کننده جالب توجه است. در میان فیلم های خارجی فیلم هایی با موضوعات درام، کمدی، علمی تخیلی، اکشن، جنایی و حتی ترسناک را می توان دید. امسال آثار قابل توجهی از سینمای آسیا، به خصوص سینمای چین، ژاپن و هنگ کنگ و هند را شاهد خواهیم بود. سرشناس ترین چهره استیون اسپیلبرگ است که با دو فیلم « اگه می تونی منو بگیر » ( 2002 ) و « تعقیب در شاهراه » یا « شوگرلند اکسپرس » ( 1974 ) که نخستین فیلم او به شمار می آید امسال از شبکه های تهران و یک پخش خواهند شد. این دو فیلم وجه مشترک دیگری نیز دارند: هر دو بر اساس وقایع حقیقی ساخته و به نمایش در آمده اند. « اگه می تونی منو بگیر » فیلمی با بازی تام هنکس و لئوناردو دی کاپریو است که بر اساس سرگذشت فرانک آباگنال ساخته شده است و « شوگرلند اکسپرس » نیز بر اساس حادثه ای واقعی در سال 1969 به تصویر کشیده شده است. لئوناردو دی کاپریو را در فیلم « الماس خونین » ( 2006 ) نیز خواهیم دید. این فیلم که به کارگردانی ادوارد زینک ساخته شده ماجرای دو نفر: یک سفید پست قاچاقچی الماس و یک ماهیگیر بومی را برای یافتن یک الماس قدیمی به تصویر می کشد. از ژانگ یمو کارگردان سرشناس چینی نیز دو فیلم « راه خانه » ( شبکه ی دو ) و « خانه ی خنجرهای پران » ( شبکه ی تهران » به نمایش در خواهد آمد. از کوین کاستنر نیز همانند ژانگ ییمو دو فیلم از شبکه دو و تهران شاهد خواهیم بود. فیلم های « منطقه ی آزاد » و « محافظ ». « منطقه ی آزاد » در سال 2003 به کارگردانی و بازیگری کاستنر ساخته شد و رابرت دوال نیز از بازیگران این فیلم است. این فیلم داستان دو کابوی قدیمی است که در منطقه ای آزاد زندگی می کنند و شرایط جدیدی برایشان پیش می آید. « محافظ » نیز محصول 2006 است که به کارگردانی اندرو ایوس ساخته شده و فیلم حادثه ای است. از دانیل رادکلیف، دو فیلم متفاوت پخش خواهد شد. فیلم چهارم هری پاتربا عنوان « هری پاتر و جام آتش » از شبکه تهران و فیلم « دیوید کاپرفیلد » محصول 1999 بی بی سی است و دانیل رادکلیف در نقش کودکی کاپرفیلد بازی کرده است که این فیلم قرار است در اواخر تعطیلات نوروز در دو قسمت از شبکه ی یک پخش شود. از جکی چان چهره ی معروف فیلم های اکشن آسیای شرقی نیز دو فیلم « آربی هود » و « حماسه » را از شبکه ی تهران خواهیم دید. در میان آثار سینمایی چندین اثر با موضوع جنگ جهانی به چشم می خورد، فیلم هایی چون « شارلوت گری » ( شبکه ی چهار )، « سوفی شل » ( شبکه دو )، « یکشنبه ی طولانی نامزدی » ( شبکه ی چهار )، « استالینگراد » ( شبکه ی یک ) و « روزهای افتخار » ( شبکه ی دو ). « شارلوت گری » محصول 2001 به کارگردانی ویلیام آرمسترانگ است که کیت بلانشت نقش اصلی را در آن بازی می کند. شخصیت اصلی داستان نیز زن جوان اسکاتلندی به نام شارلوت گری است که در زمان جنگ جهانی دوم برا پیدا کردن نامزدش که مفقود شده به نیروی مقاومت فرانسه می پیوندد. « سوفی شل » محصول 2005 آلمان است که حوادث آن در مونیخ سال 1943 می گذرد. شخصیت های اصلی داستان نیز زن و شوهری عضو ک گروه مقاومت علیه نازی ها هستند که توسط گشتاپو دستگیر می شوند. « یکشنبه ی طولانی نامزدی » ساخته ی فیلمساز برجسته ی فرانسوی ژان پیر ژنه است که پس از تجربه ی موفق فیلم « امیلی »، با بازیگر اصلی آن فیلم آدر تاتو این فیلم را ساخت که داستان آن در اواخر جنگ جهانی اول می گذرد. از آثار پرفروش معروف سینمای جهان در سال 2006 امسال فیلم های بسیاری را شاهد خواهیم بود که فیلم ها « ماشین ها » و « شبی در موزه » شاخص ترین آن ها هستند. انیمیشن « ماشین ها » که قرار است در روز اول فروردین از شبکه ی یک سیما پخش شود، ساخته ی جان لاستر و محصول پیکسار انیمیشن است که تنها در آمریکا 244 میلیون دلار فروش داشته است. فیلم « شبی در موزه » که تا همین اواخر بر پرده ی سینماهای جهان بوده و چندین هفته پیاپی در راس جدول فروش فیلم ها قرار گرفته، ساخته ی شان لویی است که بن استیلز و رابین ویلیامزنقش های اصلی را بازی می کنند. شخصیت اصلی این فیلم تخیلی و کمدی که از شبکه تهران پخش خواهد شد، یک نگهبان موزه است که متوجه می شود بر اثر نفرین یک تابوت مومیایی مصری که به موزه منتقل شده شب ها همه ی موجودات زنده می شوند. فیلم ایرا گون که با عنوان « پسر اژدها سوار» از شبکه ی سه سیما پخش خواهد شد نیز از فیلم های پر سر و صدای سال 2006 است که در ژانر تخیلی ساخته شده است.