میلیونها نفر از مردم در اطراف جهان ، ماهیهای آکواریومی را به عنوان سرگرمی نگهداری می کنند. آنچه قابل توجه و چشمگیر است این نکته می باشد که بسیاری از این افراد پر شوق و ذوق، این سرگرمی را با نگهداری یک گلدفیش شروع کرده اند ماهی ای که قدمت آن میتواند تا چین باستان هم به عقب بازگردد این افراد با خرید یک جفت گلدفیش معمولی یا دریافت آن به عنوان هدیه ای از یک دوست به نگهداری این ماهی وارد شده اند هر چند گلدفیشها واقعا جان سخت و پر تحملند لیکن کاملا به مهارتهای نگهدارنده اشان وابسته اند اگر شما زمانی را صرف یادگیری اصول نگهداری ماهی کنید گلدفیش هایتان خوشحال و سلامت باقی مانده و می توانند مدت زیادیزندگی کنند در شرایط خوب آنها توانسته اند به خوبی تا 32 سال هم عمر کنند.
گلدفیش کپور بی رنگ و رو و بی روح تر از آنچه اکنون می بینیم بوده که پس از قرنها تکثیر و هیبریدگیری پرحوصله امروزه در اشکال بسیار متفاوت قابل دسترس است امروزه تا بیش یکصد واریته زینتیاز خانواده گلدفیش های معمولی وجود دارد واریته های شگفت انگیز بسیاری که از اشکال وحشی کپوری که از جنوب چین منشا گرفته اند به دست آمده اند گلدفیش وحشی جانوری به شدت متفاوت بود که فلس زدایی قیر معمول و طبیعتا رنگهای کاملا متفاوتی داشت به زودی انسان با تکثیر گلدفیش شروع به آزمایش کرد و همه نوع رنگ و فلس جالبی ایجاد کرد امروزه هنوز هم درژاپن اروپا و آمریکای شمالی تکثیر انتخابی از گلدفیش های وحشی ادامه دارد احتمالا گدوههای اصلی تکثیری از ماهیهایی که حتما اشکال قیر معمول بدن یا باله های جالب و رنگها و فلس های قیر معمول دارند به دست میآیند این واریته ها توجه تکثیرکنندگان ماهی را به خود جلب کردند این تکثیرکنندگان از اطلاعتشان برای تولید اشکال قیر معمول طلایی باله بلند و دم بادبزنی استفاده کردند
بدون شک گلدفیش عمومی ترین ماهی خانگی در جهان است که اجتماعش با انسان تا 1600 سال به عقب باز می گردد همان طور که اشاره شد این شکل خانگی و اهلی شده ازیک کپور کوچک وحشی در آبهای با جریان آرام در جنوب چین است که به کپور شباهت دارد
طی سلسله 265 تا 420سال پس از میلاد تکثیرکنندگان چینی متوجه تولید گهگاه نوزادانی با فلس های قرمز و جذاب توسط برخی کپورهای محلی که تا اندازه ای سبز خرمایی بودند شدند نهایتا پس ازآزمایشات تکثیری که با شکیبایی تمام انجام شد آنها موفق به تولید ماهی با رنگ آمیزی بسیار جذابتری شدند طی سالهای 1200تا1300 ماهیهای نقره ای سیاه طلایی و لکه لکه ای قابل دسترس بوده و به عنوان ماهیهای خانگی کاملا متداول شده بودند طی 1500 سال بعد گوناگونی شکل باله همچوندم بادبزنی و دم دستمالی شروع به ظهور کردند تا قرن شانزدهم این اشکال رفته رفته همداه با رنگآمیزی متفاوت و اشکال مختلف بدنی و حتی اکنون اشکال گوناگون چشمی به وجود آمدند ازاین زمان به بعد تنوع های بعدی در چین ادامه یافت و گلدفیش های جالب شروع به انتشار به دیگر کشورها در اقصی نقاط جهان کردند
در حدود 1500 سال گلدفیش ها به ژاپن زیستگاه کپورکوی راه یافتند اما 200 سال دیگر به طول انجامید تا تکثیر آن انتشار یابد.
تکثیر کنندگان ژاپنی که در تکثیر کپور کوی قویا با تجربه بودند تعدادی از گلدفیش های وحشی و بخشی از گلدفیش های توسعه یافته از چین را به دست آوردند آنها مهارتایشان را جهت توسعه برنامه های تکثیر انتخابی به کاربردند که به تولید برخی واریته های بسیار جذاب و امروزه قابل دسترس همچون گلدفیشهای کله شیری کالیکو فلس آیینه ای و شابونکن منجر گردید ازآن پس تکثیر کنندگان ژاپنی با تولید اشکالی همچون کله شیری و واریته هایی با فلس های شفاف یا بدون فلس مانند کالیکو یا شابونکن تاثیرشان را در این ماهی به طور خیلی قابل دسترسی نشان دادند.
طی قرن هفدهم گلدفیش ها به بسیاری از کشورهای شرق دور معرفی شدند بدون شک آغاز تجارت و بازرگانی و مسیرهای اکتشافی در اطراف جهان طبیعت پرتحمل و توانایی در مقاومت در برابر مسافرتهای بسیار طاقت فرسا به انتشار بعدی این ماهی در اقصی نقاط جهان کمک کرد
طی سالهای 1700یا شاید کمی زودتر نخستین گلدفیش ها در بریتانیا ظهور یافتند در حدود همین سالها انگلیسیها شروع به تکثیر گلدفیش کردند و برخی از آنها به قاره اروپا فرستاده شدند در سراسر قرن هفدهم گلدفیش ها از منشاهای یک واریته به غرب اروپا معرفی شده و تا اواخر قرن به روسیه رسیده بودند تا قرن نوزدهم بسیاری از انواع بسیار زینتی گلدفیشها به طور قابل توجهی در اروپا ظاهر نشدند .
گمان می دود که گلدفیشها به طی قری هجدهم به آمریکای شمالی وارد شدهاند هر چند برخی ازمردم معتقدند که این رخداد بقریبا به 200 سال پیشتر باز می گردد به هر حال تا اواخر قرن هجدهم یک مزرعه پرورشگلدفیش در مریلند آمریکا تاسیس یافته و بعدهانیز در طبیعت به جز در آلاسکا در هر ایالتی معرفی شده بود همچنین در این قرن دیده شد که گلدفیش هایی به استرالیا و نیوزلند وارد شده بودندو اکنون به طور گسترده ای در آبهای هر دو کشور پخش شده اند.
اکنون گلدفیشهای زینتی می توانند در اکثر نقاط ، در بیشتر کشورهای جهان یافت شوند. در بسیاری مناطق ، آنها به آبهای طبیعی ؛ جایی که جمعیتهای وحشی را تشکیل داده اند ، فرار کرده یا معرفی شدند.
امروزه سالانه میلیونها گلدفیش در مزارع پرورش ماهی در آمریکای شمالی ، اروپا و شرق دور برای صادرات جهت نگهدارندگان ماهی در اقصی نقاط دنیا تکثیر می یابند.
نام گروه ماهیان : cyprinidae
نام خانواده: نام ماهیان انواع مختلف گلدفیش، شامل دم چادری، مرواریدی، کله شیری، کلاه قرمز، کالیگو،بلک مورمیباشد.
طول حداکثر: 10 سانتی متر
سطح شنا: کلیه سطوح آب
مکانهای جاگیری :میان سنگها،گیاهان و مواد شناور
نور مناسب: روشن ، بدون تابش مستقیم آفتاب
همزیستی: سازگاری کامل با تمام ماهیان
تغذیه: غذای خشک، کرم زنده، دافنی و ...
خصوصیات فیزیکوشیمیایی : دما 19 درجه سانتی گراد سختی آب 12 درجه PH 7.6
دشواری نگهداری: گروه 1
رفتار و نوع تولید مثل : تخم ریز، در شرایط مصنوعی تکثیر شده و جزو ماهیان مقاوم برای نگهداری میباشد.
احتملا مغازه آکواریومی محلتان باید گلچینی از معمولترین نژادهای گلدفیش را داشته باشد، اما انتخاب یکی از آنها که مناسبترین گزینه برای تنگ یا آکواریومتان باشد، می تواند قدری مشکل باشد. مسلما رنگها واشکال شگفت آور و جذاب زینتی بر انتخابتان تاثیرگذار خواهد بود ، البته باید به رفاه آتی ماهی نیز توجه داشته باشید.
اگر فردی مبتدی هستید توصیه می شود واریته های پر تحملتری همچون گلدفیشهای معمولی ، شهابی و شابونکنهای کوچک را برگزینید . همین که قدری با تجربه تر شدید می توانید نگهداری اشکال زینتی تر را امتحان کنید. بخاطر داشته باشید که واریته های بسیار زینتی باید به بهترین وجهی در یک آکواریوم اختصاصی ( تاکید می کنم کاملا اختصاصی – بعدا به این موضوع بطور کامل خواهیم پرداخت ) برای خودشان نگهداری شوند. برخی از آنها بطور ویژه ای به دوره های ممتد وطولانی افت دما حساسند.
همیشه ماهیهای سالم و سرزنده را انتخاب کنید. کنترل کنید که باله ها در حالت سالم و خوبی بوده و حالت خوابیده و بسته ای نداشته باشند. یک ماهی گلدفیش سالم بطور باشکوه شنا می نماید و شاداب و سرزنده بوده و در یک گوشه از آکواریوم تنها نمی ماند.
از عاری بودن بدن از هر گونه زخم ، لکه یا سایشی اطمینان حاصل کنید.بعضی از واریته های گلدفیش نسبت به بعضی از بیماریهای رایج آکواریوم مقاومتر بوده و باعث بیماری ماهیهای تانک شما می گردند ، در این زمینه پیشنهاد می گردد پس از خرید ماهیهای جدید مستقیما آنها را وارد آکواریوم اصلی نکرده و مدت زمان محدودی در قرنطینه نگهداری نمایید.( مدت پیشنهادی قرنطینه 1 هفته می باشد.)
چشمها باید شفاف باشند.از انتخاب هر ماهی بی حال یا با شکمهای گود افتاده و یا چشمهای فرورفته اجتناب کنید.از خرید ماهی از مخازنی که دارای تعداد بسیار زیادی ماهی بی حال و ظاهرا بیمارند، اکیدا برحذر باشید ، به شخصه پیشنهاد می کنم برای خرید هر گونه ماهی ابتدا تمامی ماهیهای داخل تانک مورد نظر را زیر نظر گرفته ، زیرا از این طریق می توانید متوجه شوید که آیا ماهی که می خرید می تواند ناقل بیماریهای آن تانک باشد یا خیر . تغذیه خوب ماهیها علامت بسیار مناسبی از صحت سلامت آنهاست.
احتمالا فروشنده ماهیهای خریداری شده شما را در کیسه پلاستیکی دارای حدود 3/1 تا 3/2 آب خواهد نمود.در این صورت ، شما یک تا دو ساعت فرصت خواهید داشت تا ماهیهایتان را بدون خطر به منزل برسانید. به هر حال ، اگر مسیر طولانی تر از این مدت است ، حتما از مغازه دار بخواهید که ماهی کمتری در هر کیسه بگذارد و یا از کیسه بزرگتری استفاده کرده و یا کیسه را با اکسیژن پر کند ( مورد آخر یعنی اکسیژن برای حمل ماهیها به شهرستانها امری ضروری است و باید رعایت گردد ، در غیر این صورت ماهیها هرگز به مقصد نخواهند رسید.)
گلدفیشها کاملا پرطاقتند، اما همانند بسیاری از ماهیها نسبت به نوسانات ناگهانی دما آسیب پذیرند ( این امر بدلیل خونسرد بودن این جانداران است) . بنابراین جلوگیری از سرد شدن یا بیش از حد گرم شدن آب طی مسیر مغازه تا خانه مهم است . طی سفرهای طولانی کیسه را در جعبه ای مقوایی یا کائوچویی که نور و دما به داخل آن نفوذ نکند، قرار دهید.
گلدفیشها در بیشتر از 100 گونه مختلف در دسترسند. علاماتی همچون رنگ آمیزی ، شکل بدن ، حالت باله و سایز و شکل چشمها که آنها را از هم متمایز می کنند ، حاصل تلاش سالهای بسیار در تکثیر انتخابی است. ضمنا پیشنهاد می گردد علاوه بر موارد ذیل در انتخاب یک گلدفیش خوب از نمونه هایی استفاده نمایید که به واریته های استاندارد نزدیک بوده تا در مراحل تکثیر با موارد غیر قابل کنترل ژنتیکی روبرو نگردید . ماهی را از تمامی نظرها اعم از ، باله ها ، دم ، شکل بدن ، وضعیت شنا و حرکت مورد بررسی قرار دهید.
در بحثهای بعدی به انواع واریته های متنوع گلدفیش خواهیم پرداخت.
تعداد زیادی از این در سرتاسر دنیا تکثیر و پرورش داده می شود که این گونه را برای مبتدیان مناسب می گرداند. ولی با تمام این توصیفات ماهی مناسبی برای نمایش در آکواریوم نیست زیرا ماهی بسیار ساده ای است.ماهیهای جوان این گونه دارای رنگی تیره هستند ولی سیاه نیستند و بتدریج در سنین 2-1 سالگی به رنگهای قرمز براق تا نارنجی تبدیل می گردند.
واریته این گونه بطور معمول دارای رنگهای متالیک می باشد. واریته کالیکو آن دارای باله ها و بدنی شبیه به گلدفیش معمولی دارد ولی بدن آن دارای خالهای رنگی می باشد که در ذیل می توانید آنرا مشاهده نمایید.
حالت ایده آل بدنی این واریته در شکل زیر آورده شده است.
ماهی بالغ
ماهی نابالغ و جوان( تفاوت رنگ آنرا با نوع بالغ می توانید مشاهده کنید).
سالها بود روی آنرا نداشتم که از کنار امامزاده عبدالرحمن عبور کنم .راهم را کج می کردم و از جاده دیگری می رفتم که خجالت زده حرم مطهرش نباشم .آخر یک جاده خاکی و پر دست انداز،یک بارگاه ساده و بی آلایش که حتی نور یک لامپ هم آنرا روشن نمی کرد برازنده امامزاده نبود .آری محرومیت و مظلومیت ما چهارگنبدی ها دامن امامزاده را هم گرفته بود .من چهارگنبدی شیعه نتوانسته بودم رسم مهمان نوازی را بجا بیاورم و از همین خجالت بود که روی پابوسی اش را نداشتم.
تا اینکه امسال دیگر دلم طاقت نیاورد ،جعبه شمعی گرفتم و به امید اینکه عقده دلم را در حرم ساده و بی آلایشش که بوی محرومیت روستایم را می داد باز کنم .راهم را مستقیم ادامه دادم ،پای در حرم ساده اش گذاردم سلامی کردم و پیشانی ام را بر ضریعش گذاشتم .
_ یا امامزاده، مرا ببخش نکند شکایت مرا به آقا امام زمان کنی ،یا امامزاده کاش اصلا به چهار گنبد نمی آمدی تا این بی توجهی و بی عدالتی دامن تو را نمی گرفت و من اکنون شرمنده ات نمی شدم .اما می دانم که اگر اکنون عده ای نور یک لامپ را از حرم مطهرت دریغ کرده اند فردااقاامام زمان نه تنها حرمت که تمام چهارگنبد را به یمن حضورت چراغانی خواهند کرد .بله فردا دیگرهیچ زائری دغدغه این جاده خاکی و پر دست انداز را ندارد آنروز آنها پیاده نظام آقایند.فردا همسایگان و هم ولایتی های تو به مراکز بهداشتی و درمانی نیازی ندارند .انروز اقا شفاعتگرشان است
.یا امامزاده عبدالرحمن از من چهارگنبدی دلگیر مباش که من در آتش بی توجهی و بی عدالتی دهها و شاید صدها سال است که دارم می سوزم پس آقا من چهارگنبدی محروم و مستضعف به تو محتاج ترم تا تو به من .به خدا بی تعارف می گویم همین لطف و نظر توست که من اکنون نفسی می کشم و شکر خدا قلمی به دست می گیرم .من مدیون لطف و عنایت تو ام .ای آقای مظلوم و مهجور و مثل من محروم امروز دیگر امیدی نیست .ولی فردا ...
پس به انتظار ظهور فریاد رس همه عالم مینشینیم .