منطقه چهار گنبد در ضلع شرقی سیرجان ودر محدوده ای در بین شهرهای سیرجان.,بافت وبردسیر واقع گردیده است مردم این منطقه اعتقاد دارند که وجه تسمیه چهارگنبد به این جهت است که دارای چهار زیارتگاه میباشد .وشاید بخاطر کوهستانی بودن منطقه به ان چهار گنبد اطلاق گردیده است .
این منطقه دارای اب هوای کوهستانی با زمستانهای پر برف وتابستانهای خنک یکی از مناطق ییلاقی خوش اب هوای سیرجان محسوب میگردد.
بیشتر مردم این منطقه به کشاورزی ودامداری اشتغال دارند همچنین این منطقه دارای 67 پارچه ابادی میباشدکه از روستاهای مهم ان که در سابق نیز پر رونق بوده اند میتوان به روستای تکیه که ارامگاه یکی از نوادگان امام جعفر صادق در انجا میباشد و روستاهای کرپوییه.,گلناباد . شاه اباد .سرسنگوییه و شریک آباد اشاره کرد
منطقه چهار گنبد موطن اصلی ایل بچاقچی که از ایلات مهم استان کرمان و در سده اخیر در تاریخ کرمان اثر گذار بوده میباشد .
این منطقه در زمان رزیم گذشته بارها مورد هجوم ولشکر کشی نظامیان و مورد تاخت زور مداران و راهزنان قرار گرفته که جای زخمهای ان هنوز التیام نیافته است . پس از انقلاب اسلامی انتظار این بودکه بر زخمهای کهنه ان مرهمی گذاشته میشد که متاسفانه اینطور نشد واین منطقه کاملا به بوته فراموشی سپرده شدو گویا جزئی ازکشورمان نمی باشد بطوریکه این بی توجهی پیامدهای منفی نیز بدنبال داشت که در یادداشتهای بعدی به ان اشاره خواهد شد.
واما رجاء واثق دارم که مردم عزیزمان مردم محروم چهارگنبد را فراموش نخواهند کرد و انان را در تلاش برای خارج شدن ازمحرومیت همه جانبه یاری خواهند رساند.
ایلات و عشایر استان کرمان
ایلهای استان کرمان عبارتند از افشار، بچاقچی، پشت کوهی، رایینی، لری، آیینه‌ای، خراسانی، میمندی، لردکوه پنجی، غربا، قرایی، گودری، مهنی، جاویدان، کچمی، آسیابر، راهی پارچی، جبال بارزی، جرجندی، شهیکی، جلالی، رودباری، هوت، سرحدی، ورمشکی، نوشادی، بزسفید، سرحدی، شهریاری، پشموکی، لر، طیاری، مارزی، نمدادی، جازی، کماچی، سلیمانی، مولایی، توریکی.
ایل بچاقچی
یکی از بزرگترین و معروف ترین ایلهای شهرستان سیرجان از توابع کرمان است که مردم آن درکوهستان چهارگنبد و روستاهای بلورد و کهن شهر سکونت دارند.
- وجه تسمیه و سابقه تاریخی
ظاهراً واژه بچاقچی یا بوچاقچی در گویش ترکی از دو بهر «بوچاق» یعنی چاقو، کارد و سرنیزه و پسوند «چی» تشکیل شده است. بنابراین بوچاقچی معنی نیزه گذار و دشنه دار را می‌دهد. از آنجا که عشایر بچاقچی از آذربایجان به منطقه کرمان مهاجرت کرده‌اند و مردمی جنگجو و سلحشور هستند میتوان این وجه تسمیه را از نظر روحیه این افراد صحیح تر دانست. گرچه برخی نیز بر این باورند که نام این ایل را از واژه بوچاق به معنی عسل گرفته‌اند. بنابر روایات ریش سفیدان و مطلعان ایل بچاقچی، نادرشاه افشار این ایل را از قره داغ آذربایجان به سرزمین کرمان کوچانیده است.
در اواخر حکومت قاجاریه رئیس ایل بچاقچی، اسفندیارخان بود که در زمان حکومت آصف الدوله (1315هـ.ق 1897 م) سیرجان را تسخیر کرد. آخرین فعالیت این ایل در جنگ جهانی اول (1914-1918م) و هنگام حمله انگلیسیان و اشغال ایران است. حسین خان شجاع پور پسر اسفندیار خان که از افراد نامی ایل بچاقچی و موثر در تاریخ کرمان بود در سال 1333هـ.ق (1914 م) آلمانیان مقیم کرمان را ربود ومدتها با قوای تجاوزگر انگلیسی جنگید.
- سردسیر و گرمسیر
منطقه سردسیر ایل بچاقچی در گذشته، ارتفاعات چهار گنبد و بلورد و گرمسیرشان عین البقر و مراتع پیرامون آن بوده است.
- نظام سنتی ایلی و ساخت قدرت
ایل بچاقچی از تعدادی طایفه، هر طایفه از چند تیره، هر تیره از تعدادی ایشوم (eysum) و هرایشوم از چندین خانوار تشکیل می‌شده است. بنابراین نظام سنتی ایلی از بزرگترین واحد تا کوچک ترین آن از این قرار بوده است: ایل، طایفه، تیره، ایشوم و خانوار. ایشوم ترکیب ثابتی ندارد و معمولاً تعدادی خانوار با توافق هم تشکیل یک ایشوم را می‌دهند، از این رو به اصطلاح خودشان، خانوارهای یک ایشوم با یکدیگر شریک رمه هستند.
این خانوارها ممکن است با هم خویشاوند باشند یا اینکه نسبتی نداشته باشند، به هر حال یک خانوار عضو ایشوم می‌تواند در پایان سال دامداری (آخر بهار) به علت به توافق نرسیدن با خانوارهای دیگر از ایشوم جدا و به ایشوم دیگری ملحق شود. خانواده در ایشوم هسته‌ای و استقلال نسبی دارد. اما هر خانواده با دیگر خانواده‌های عضو ایشوم در همه کارها، همبستگی اجتماعی دارد. امور اجتماعی و تولیدی ایشوم اغلب به صورت تعاونی وبا کمک یکدیگر انجام می‌گیرد. درگذشته در راس تمام ایل یک خان (ایلخان) قرار داشت. در حال حاضر هر طایفه یک خان و هر تیره یک ریش سفید و هر ایشوم یک نفر سر ایشوم دارد. هر ایشوم در کار خود استقلال دارد و اطاعت از دستورها و توصیه‌های ریش سفیدان فقط به خاطر احترام به آنان است و ایشان جز در موارد خاصی همانند میانجی گری و حل اختلافات نقش ویژه‌ای در تصمیم گیریها ندارد.
